Canola cultivarevaluasie: Wes- en Suid-Kaap 2007

PJA Lombard en L Smorenburg
Departement Landbou: Wes-Kaap, Privaatsak X1, Elsenburg 7607

Inleiding

Die toestande in die Suid-Kaap was redelik gunstig vir gewasproduksie. In dele van die Riviersonderend en Swellendam area was die reënval maandeliks onder die langtermyn gemiddelde. Behalwe vir die Oostelike gebiede wat vroëer kon plant is al die aanplantings laat in April en vroeg Mei aangeplant. Insekte en slakke het groot skade tydens die saailingstadium aangerig. Groot kaalkolle en areas met lae plantestand was tot en met oestyd waarneembaar. Ruitrugmot het oor die algemeen geen of min probleme veroorsaak en bolwurms was nie 'n probleem nie. Die canola stamboorder het wyd verspreid oor die hele Suid-Kaap voorgekom.

Klimaatstoestande in die Swartland was die afgelope seisoen soos in 2006 baie gunstig vir gewasverbouing. Die gunstige omstandighede het baie goeie koringopbrengste tot gevolg gehad. Sekere areas in die middel en Noord Swartland het baie swaar reën in Junie gehad en versuipkolle was daarna waarneembaar tot en met oestyd. In die Eendekuil en tradisioneel laer reënvalarea was die canola opbrengste bo-gemiddeld weens die gunstige klimaatsomstandighede. Bo-gemiddelde oeste het ook oor die res van die Swartland voorgekom. Min ruitrugmot en bolwurm probleme is aangemeld.

Gedurende die 2007 seisoen is daar na raming 33 200 ha canola teenoor die vorige jaar se 32000ha aangeplant. Produsente het die afgelope paar seisoene canola as kuilvoergewas aangewend. Hierdie praktyk is vanjaar voortgesit en gevolglik is dit baie moeilik om 'n gemiddelde oes opbrengs te bepaal. Saadopbrengste het van streek tot streek verskil. In die Swartland het die opbrengste gewissel tussen 1.1 (Kaap Agri) en 1.5 ton/ha (MKB) area. Areas in die Suid-Kaap het goeie opbrengste gehad en het gewissel van 1.1ton/ha (Swellendam) tot 1.4 ton/ha in die Overberg area. In die Swartland en Suid-Kaap is lande met swak stande as weiding aangewend.

Navorsing

Die Departement van Landbou: Wes-Kaap het gedurende die 2007 seisoen 'n reeks cultivarproewe in die Wes en Suid-Kaap uitgevoer. Sewe proewe is in die Suid-Kaap aangeplant waarvan 5 proewe se data ingesluit. Hierdie 5 proewe was by Caledon, Napier, Tygerhoek (vroeg en laat) en Riversdal. Sewe proewe op 6 lokaliteite is in die Swartland aangeplant. Koue en nat toestand het ongelukkig veroorsaak dat van die proewe reeds vroeg in die seisoen onttrek moes word weens skade. Die proewe by Philadelphia, Darling en Langgewens (vroeg en laat saai) is suksesvol voltooi. Verskillende plantdatums (vroeg en laat) is op beide proefplase naamlik Tygerhoek in die Suid-Kaap en Langgewens in die Swartland uitgevoer.

Klimaat oorsig

Klimaatstoestande tydens die 2007 seisoen was gekenmerk deur goeie reënval in die Swartland (Figuur 2). Dele het tydens die begin van Junie buitegewoon baie reën ontvang en jong gesaaides het plek-plek versuip. Reënval het gewissel van 320mm tot oor die 600mm gedurende die reënseisoen. Die maksimum en minimum temperature was onder die langtermyn gemiddeld en dis ideaal is vir die produksie van Canola (Figuur 2 en 3).

In die Suid-Kaap was die reënval minder ideaal en het dit gewissel van 143mm (Tygerhoek) tot 340mm by Boontjieskraal (Figuur 1). Tygerhoek en Swellendam het onder gemiddelde reënval gehad maar die res van die Suid-Kaap het redelike tot goeie vog deur die seisoen gehad. 'n Droëer periode laat in die seisoen (Augustus tot September) by Riversdal het min invloed gehad. Die canola was daar vroeg gesaai en reeds fisologies vêr gevorder toe die vogstremming ontstaan het. Temperature laer as gemiddelde het oor die streek voorgekom en minder druk op die beskikbare vog geplaas weens verlaagde evapo-transpirasie.

Agronomiese praktyke

Die proefpersele in die Swartland en Suid-Kaap is voor plant met 'n vlak tand bewerk ten einde 'n fyn, gelyke saadbed te verseker. Die proewe is geplant met 'n Wintersteiger perseelplanter. Die duisendkorrelmassa en ontkiemingspersentasie van elke cultivar is bepaal en saaidigthede is bereken ten einde 'n mikpunt van tussen 50 en 70 plante/m² te verseker.

Alle bemesting is toegedien volgens grondontledings van grondmonsters wat by elke proefperseel geneem is. Fosfaat is teen 15kg/ha as standaard toegedien. Die fosfaatbemesting het swael bevat om aan die swaelbehoefte van canola te voorsien. Stikstofbemesting is volgens aanbeveling gedoen en is aangepas volgens grondtipe en reënvalsyfers en het gewissel van 80 tot 100 kg N/ha, wat as standaard in drie toedienings (plant, roset en stamverlenging) verdeel is. As standaard is molibdeen tydens die roset-stadium toegedien. Reaksie op molibdeen aanvulling sal waarskynlik net op grond met 'n lae pH gevind word. 'n Boor bespuiting word teen die einde van die stamverlengingsfase gedoen om saadvorming te bevorder.

Onkruidbeheer, waar nodig, is volgens onkruidspesie en –druk toegepas. Daar is hoofsaaklik gebruik gemaak van 'n voorsaai bespuiting met Butisan-S (metazachlor) gevolg deur na-opkomsbeheer met Focus Ultra (cycloxydim), Aramo (tepraloxydim) en Lomex (etametsulfuron-metiel). Die beheer van insekte het hoofsaaklik bestaan uit 'n vroëe bespuiting om die saailinge te beskerm. Later in die seisoen is waar nodig gespuit vir die beheer van plantluise, ruitrugmotte en bolwurms. Die middels wat gebruik is, was Dimet (dimetoaat) – 750 ml/ha, Thioflo (endosulfan) – 1l/ha, Metamidifos – 500ml/ha en Dursban (chlorpiriphos) – 1000ml/ha.

Proewe is met 'n net toegemaak om hulle teen voëls en die ergste wind te beskerm. Met rypwording is persele direk gestroop met 'n Wintersteiger perseelstroper, waarna die saad skoongemaak en toegelaat is om 'n resulterende vogpersentasie te bereik voordat dit geweeg is.

Resultate

Die proewe is vanaf einde April geplant met die uitsondering van Riversdal waar 'n vroëer aanplanting moontlik was. Tabel 1 en 2 bevat die opbrengsdata van die onderskeie gebiede. Die "Clearfield (CL)" en "Triasien tolerant (TT)" cultivars se data word geskei van die konvensionele cultivars.

Suid-Kaap saadopbrengste (kg/ha)

sv: Statistiese verskil- cultivars gevolg deur dieselfde letter verskil nie betekenisvol van mekaar nie. Kbv- kleinste betekenisvolle verskil by 95% betroubaarheids interval, Kv- koëvisiënt van variasie.

Swartland saadopbrengste (kg/ha)

sv: Statistiese verskil- cultivars gevolg deur dieselfde letter verskil nie betekenisvol van mekaar nie. Kbv- kleinste betekenisvolle verskil by 95% betroubaarheids interval, Kv- koëvisiënt van variasie.

In die Suid-Kaap (Tabel 1) het die gemiddelde opbrengs per proef gewissel van 1.5 ton/ha by Tygerhoek (laat saaidatum) tot 2.36 ton/ha by Riversdal. Daar was 'n 12% verskil in opbrengs tussen die vroëe (30 April) en laat saaidatum (25 Mei) by Tygerhoek. Dit is kleiner as in vorige jare en kan toegeskryf word aan die onder gemiddelde temperature (Figuur 1 en 2). Die gemiddelde opbrengs van "Clearfield" en "Triasien tolerant" cultivars was onderskeidelik 10% en 15% laer as die gemiddelde van die konvensionele cultivars. Die konvensionele cultivars het met die uitsondering van Comet almal beter gevaar as die beste cultivar in die TT en Cl groepe.

Die cultivars Opal (Tygerhoek, 2.15 ton/ha), Hyola 61 (Tygerhoek 2, 1.89 ton/ha), Spectrum (Napier, 2.24 ton/ha), Muster (Caledon, 2.7 ton/ha) en 44C11 (Riversdal, 2.61 ton/ha) was almal die hoogste produseerders by hul genoemde lokaliteite (Tabel 1). Muster, Hyola 61 en Opal was gemiddeld die beste produseerders en het almal meer as 2.1 ton/ha saad geproduseer. Die volgende 5 cultivars het meer as 2 ton/ha saad produseer. In die Suid-Kaap was daar dus min verskil tussen die beste 8 cultivars. Groter verskille het by die TT-cultivars voorgekom met Thunder (1.97 ton/ha) as die top produseerder in sy groep. Twee Cl-cultivars was bo-aan die Cl-lys naamlik die baster 45Y77 (1.95 ton/ha) en 44C73 (1.92 ton/ha).

In die Swartland het die gemiddelde opbrengste per proef gewissel tussen 2.04 ton/ha (Langgewens 2) tot 2.91 kg/ha by Darling (Tabel 2). Die eerste aanplanting by Langgewens 1 (8 Mei) was 18% beter as die tweede aanplanting. Dit is baie aangesien daar slegs 14 dae verskil was en dat die temperature redelik gunstig was. Die opbrengsresultate in die Swartland korreleer baie goed met die vegetatiewe groei. Die koeler weer (Figuur 3 en 4) het die plante toegelaat om hul potensiaal te bereik. Darling het die hoogste gegroei en die beste vertoon, en het die hoogste opbrengs gegee. Die Cl-cultivars het gemiddeld net 1% swakker gevaar as die konvensionele cultivars. Die "Clearfield" cultivar 45Y77 (baster) was die tweede beste cultivar in die Swartland (2006 en 2007) en het die gemiddelde van die Cl groep baie bevoordeel. Die TT-cultivars het heelwat swakker gevaar. Die groep se produksie was onderskeidelik 30% en 29% swakker as die konvensionele en Cl-groepe.

In die Swartland was die baster 44Y06 (3.15 ton/ha) by 3 van die 4 lokaliteite in die Swartland die top produseerder. Die cultivar in die tweede plek was die "Clearfield" baster 45Y77 (3.07 ton/ha). Hulle is gevolg deur 3 cultivars wat almal bo 2.8 ton/ha geproduseer het naamlik, Opal, 44C11 en Jade.

Op Tygerhoek en Langgewens het die eerste (vroëe) aanplanting die hoogste opbrengs gegee. Die groot verskil tussen vroeg en later saai by Langgewens is 'n verskynsel wat jaarliks voorkom. Dit onderstreep die feit dat laat plant 'n groot risiko inhou. Die konvensionele cultivars gee gemiddeld die hoogste opbrengs, maar het minder opsies vir die beheer van onkruid. In 2006 en 2007 is vir die eerste keer 'n cultivar in die "Clearfield" groep aangeplant wat kompeteer met konvensionele cultivars.