Canola cultivarevaluasie: Wes- en Suid-Kaap 2009

PJA Lombard, L Smorenburg en Dr J Strauss
Instituut vir Plantproduksie, Departement Landbou: Wes-Kaap, Privaatsak X1, Elsenburg 7607

Inleiding

Klimaatstoestande in die Swartland was die afgelope seisoen baie gunstig vir gewasverbouing. Dit was droog gedurende April en Mei en min produsente kon vooropkoms onkruidbeheer toepas. Dit was 'n seisoen met gunstige temperature. Die reënval was goed versprei tot in September. In die Noorde van die Swartland (tradisioneel laer reënval area) het die canola goed vertoon, maar die opbrengste was nie buitengewoon goed nie. Ruitrugmotlarwe, koolluis en bolwurm het meer probleme as in 2008 veroorsaak en was teenwoordig tot aan die einde van die groeiseisoen. Sterk winde net voor en tydens oestyd het heelwat verliese tot gevolg gehad. Reën tydens November het min skade aan die canola aangerig aangesien meeste produsente reeds hul canola op daardie stadium geoes het.

Die algemene toestande in die Suid-Kaap was ongelukkig minder gunstig vir gewasproduksie. In die Oostelike dele kon produsente wel vroeg plant en daardie canola aanplantings het goeie opbrengste behaal (veral in die Riversdal area). In dele van die Swellendam en Heidelberg area was dit baie droog. In die westelike deel van die Suid-Kaap was dit 'n baie goeie jaar vir gewasverbouing met heelwat produsente wat meer as 2 ton canola per hektaar geoes het. Minder probleme met kaal kolle het voorgekom as in vorige jare. Die canola stamboorder was minder van 'n probleem as in 2007, hoewel dit wel waargeneem is soos in 2008.

Gedurende die 2009 seisoen was daar na raming 'n toename in oppervlakte, vanaf 34 000 ha canola na 38 060 ha. Die prys van canola was soos vir ander gewasse heelwat laer as in die voorafgaande seisoen. In die Swartland het die gemiddelde opbrengste gewissel tussen 1.2 ton/ha en 1.6 ton/ha. Areas in die Suid-Kaap het goeie opbrengste gehad en het gewissel van 0.7 ton/ha tot 2.5 ton/ha.

Nasionale cultivarproewe

Die Departement van Landbou:Wes-Kaap het gedurende die 2009 seisoen 'n reeks cultivarproewe in die Wes en Suid-Kaap uitgevoer. Sewe proewe is in die Suid-Kaap aangeplant waarvan slegs 4 proewe se data ingesluit is. Die Suid-Kaap proewe by Riversdal en Tygerhoek is einde April geplant, terwyl die res van die proewe in Mei geplant is. In die Swartland is die proewe tussen 27 April en 22 Mei geplant met die uitsondering van Langgewens se 2de aanplanting, vroeg in Junie. Tydens Junie was die omstandighede ongunstig vir plant in die Swartland, die grond was baie nat en koud. Die elite proef is 10 Junie geplant, gevolglik was die ontkieming baie swak. Sewe proewe is op 6 lokaliteite in die Swartland aangeplant, waarvan 5 proewe se data ingesluit is.

Klimaat oorsig

Klimaatstoestande tydens die 2009 seisoen was gekenmerk deur gemiddelde reënval in die Swartland (Tabel 1). Die reënval by Langgewens was bogemiddeld vir Mei tot Julie, terwyl daar in Augustus tot Oktober onder-gemiddelde reënval was (Figuur 1). Reën het tydens November voorgekom, maar die proewe was reeds geoes of was fisiologies ryp en kon nie baat vind daarby nie (Tabel 1 en Figuur 1). Die minimum temperatuur by Langgewens was vir die hele seisoen onder die langtermyn gemiddelde (Figuur 2). Die maksimum temperatuur vir April, Junie, Julie en Augustus was meer as die langtermyn gemiddelde. Canola is baie gevoelig vir hoë temperature tydens en na blom. September se maksimum en minimum temperatuur was onder die langtermyn gemiddelde en was dit dus voordelig vir die canolaplante (Figuur 2 en 3).

Die reënval verspreiding in die Suid-Kaap was baie wisselvallig. Die beste reënval maande was Junie en Julie, terwyl reën in Oktober die oesproses bemoeilik het (Tabel 1 en Figuur 4) Die reënval by Riversdal en Voorstekop was laer as in die res van die Suid-Kaap. Die temperature by Tygerhoek was gemiddeld, met die uitsondering van September wat, soos by Langgewens, laer as die langtermyn gemiddelde was (Figuur 5 en 6).

Agronomiese praktyke

Die proefpersele in die Swartland en Suid-Kaap is voor plant met 'n vlak tand bewerk ten einde 'n fyn, gelyke saadbed te verseker. Die proewe is geplant met 'n Wintersteiger perseelplanter. Die duisendkorrelmassa en ontkiemingspersentasie van elke cultivar is bepaal en saaidigthede is bereken ten einde 'n mikpunt van tussen 50 en 70 plante/m² te verseker.

Alle bemesting is toegedien volgens grondontledings van grondmonsters wat by elke proefperseel geneem is. Fosfaat is teen 15 kg/ha (P: 10.5) as standaard toegedien om aan die plante se fosfaat en swawel behoefte te voorsien. Stikstofbemesting is volgens aanbeveling gedoen en is aangepas volgens grondtipe en reënvalsyfers en het gewissel van 60 tot 100 kg N/ha, wat as standaard in twee tot drie toedienings (plant, roset en stamverlenging) verdeel is. 'n Boorbespuiting is as standaard toegepas en is teen die einde van die stamverlengingsfase gedoen om saadvorming te bevorder.

Onkruidbeheer, waar nodig, is volgens onkruidspesie en –druk toegepas. Daar is hoofsaaklik gebruik gemaak van 'n voorsaai bespuiting met Crew (trifluralin) gevolg deur na-opkomsbeheer met Focus Ultra (sikloksidim) of Aramo (tepraloksidim) en Lomex (etametsulfuron-metiel). Die beheer van insekte het hoofsaaklik bestaan uit 'n vroeë bespuiting om die saailinge te beskerm. Later in die seisoen is waar nodig gespuit vir die beheer van plantluise, ruitrugmotlarwe en bolwurms. Die middels wat gebruik is, was Dimet (dimetoaat) – 750ml/ha, Thioflo (endosulfan) – 1l/ha, Metamidifos – 500ml/ha, Steward (Indoksakarb) en Dursban (chlorpirifos) – 1 000ml/ha.

Proewe is met 'n net toegemaak om hulle teen voëls en die ergste wind te beskerm. Met rypwording is persele direk gestroop met 'n Wintersteiger perseelstroper, waarna die saad skoongemaak en toegelaat is om 'n resulterende vogpersentasie (=8%) te bereik voordat dit geweeg is.

Resultate

Die opbrengsresultate word opgesom in Tabel 2 en 3 vir die onderskeie gebiede. Die "Clearfield (Cl)" en "Triasien tolerant (TT)" cultivars se data word geskei van die konvensionele cultivars, terwyl die baster cultivars met 'n * aangedui word.

In die Swartland was die gemiddelde opbrengste baie laer as in 2009 (1.664 ton/ha teenoor 2.45 ton/ha in 2008). Die opbrengste het gewissel tussen 1.46 ton/ha (Langgewens 2) tot 1.938 kg/ha by Malmesbury (Tabel 2). Die opbrengsdata van die eerste aanplanting by Langgewens 1 is nie ingesluit nie. Die klimaatomstandighede was ideaal vir canola produksie, die plante het fisiologies goed ontwikkel en het deurgaans baie hoog gegroei. Ander faktore soos sterk winde wat voor en tydens oestyd voorgekom het, kon moontlik bygedra het tot groter oesverliese as in vorige jare.

In die Swartland het AV Garnet soos in 2008 baie goed presteer en was die beste produseerder met gemiddeld 2.148 ton/ha. Daar was 'n verdere 3 bastercultivars wat nie betekenisvol van AV Garnet (AV Garnet is nie 'n bastercultivar nie) verskil het nie, naamlik 44Y06 (2.084 ton/ha), AGA Max (2.015 ton/ha) en die "Clearfield" cultivar 45Y77 (2.018 ton/ha).

Die cultivar 45Y77 het in 4 van die 5 proewe 'n betekenisvolle beter opbrengs as die res van die clearfield groep gehad. Die cultivar met die 2de hoogste proefgemiddelde was die cultivar 43C80 (1.750), die opbrengs was nie betekenisvol hoër as Rocket Cl nie. Bravo TT was in 2008 die hoogste produseerder by die TT-cultivars, hoewel nie betekenisvol beter as Tornado TT en Thunder TT nie. In 2009 was die gemiddelde proefopbrengs van Triumph Jardee TT (1.737 ton/ha) en Thunder TT (1.705 ton/ha) die hoogste, hoewel nie betekenisvol beter as Bravo TT (1.501 ton/ha) nie.

Die opbrengs van die Cl-cultivars (1.644 ton/ha) en die TT-cultivars (1.486 ton/ha) was onderskeidelik 12.4% en 20.8% laer as die konvensionele cultivars (1.876 ton/ha).

KBV – kleinste betekenisvolle verskil by 95% betroubaarheid interval.
Cultivars gemerk met *, is baster cultivars.

In die Suid-Kaap (Tabel 3) het die gemiddelde opbrengs per proef gewissel van 1.571 ton/ha by Klipdale tot 1.954 ton/ha by Tygerhoek 1. Die gemiddelde opbrengs van "Clearfield" en "Triasien tolerant" cultivars was onderskeidelik 12.7% en 30% laer as die gemiddelde van die konvensionele cultivars. Die TT-cultivars het in vergelyking met konvensionele cultivars byna 10% swakker gevaar as in die Swartland gedurende die afgelope seisoen. Gedurende die 2008 seisoen het die TT-cultivars in die Swartland en Suid-Kaap onderskeidelik 30% en 12% swakker gevaar as die konvensionele cultivars.

AV Garnet (2.521 ton/ha) het die hoogste gemiddelde opbrengs oor die 3 proewe in die Suid-Kaap gegee. Die cultivars AGA Max (2.197 ton/ha), Hyola 61 (2.242 ton/ha) en die Cl-cultivar 45Y77 (2.257 ton/ha) het nie betekenisvol van AV Garnet (2.521 ton/ha) verskil nie.

Thunder TT (1.703 ton/ha) het die hoogste gemiddelde opbrengs gegee, maar het slegs betekenisvol beter as Argyle en Bravo TT geproduseer. Triumph Jardee TT, ATR Cobbler, Tawriffic TT en Tornado TT het nie betekenisvol swakker geproduseer as Thunder TT nie.

Die Cl-cultivar 45Y77 (2.257 ton/ha) het gemiddeld betekenisvol beter gevaar as die ander cultivars in sy groep. Rocket Cl en 44C79 was die 2de en 3de beste produseerders in die groep.

KBV – kleinste betekenisvolle verskil by 95% betroubaarheid interval.
Cultivars gemerk met *, is baster cultivars.