Insekbeheer

Van die belangrikste insekplae op canola sluit in: erdvlooie, rooibeen­sandmyte, plantluise, ruitrugmot-larwes en bolwurms. Ander insekte wat sporadies plaagstatus kan bereik is: snywurms, draadwurm sp, vaalgrondkewers, koolwitjie, bagradia besies, groentekalanders en slakke. Krieke, duisendpote en kakkerlakke kan ook in sommige jare groot skade aanrig, terwyl die Isopoda, wat voorheen as 'n onskadelike organiese materiaalverteerder beskou was, nou ook met toename in minimum bewerking, dramaties in getalle toegeneem het om ook saailinge te beskadig.

Voor plant

Die na-opkoms bespuiting van insekplae wat op ontkiemende saailing se ondergrondse dele voed, bv valsdraadwurm, swartmieliekewer en tot 'n mate snywurms of die wat onder strooi, klippe of kluite skuil byvoorbeeld Isopoda, duisendpote en grondkewers is meestal onsuksesvol. Indien hierdie plae geskiedkundig op die plaas/lande voorkom, is al moontlike uitweg om chlorpyrifos, voor plant, teen minstens 1.0 lt/ha breedwerpig toe te dien en in te werk.

Produsente wat ernstige slakprobleme ondervind, het gevind dat die strooi van slaklokaas voor plant, terwyl daar nie 'n alternatiewe voedselbron beskikbaar is nie, bydra tot verlaging van die populasie. Naakslakke veral, wat binne die grond oorleef, word snags uitgelok. Slakprobleme word normaalweg op koel, suidelike hange en veral in klipperige dele ondervind.

Deurlopende onkruidbeheer gedurende die periode na-oes en voor plant blyk 'n negatiewe effek op slakpopulasies te hê.

Slakke dring die land hoofsaaklik van buite af binne, en deur die omgrensende area om die lande skoon te hou en ook te behandel, kan vrugte afwerp.

Met plant

Saadbehandeling met dimetoaat gee 'n mate van beskerming teen rooibeensandmyt, erdvlooi en plantluise wat op saadlobbe en jong blare van ontkiemende plante voed. Werk is tans onderweg om ander insekdoders as saadbehandeling te registreer. Onder gunstige toestande, veral as omgewingstemperature hoog is kan swaar infestasies, veral jong aanplantings, binne enkele dae aansienlike skade veroorsaak. Gereelde inspeksies vanaf ontkieming is dus noodsaaklik. Indien die kenmerkende silwer/wit vlekke en misvormde saadlobbe en blare opgemerk word, moet 'n opvolgbespuiting toegedien word.

Vinnig-groeiende canola-saailinge en meer volwasse plante is meer verdraagsaam en kan egter hoër infestasie-vlakke verduur.

Indien die voor-plant slakpille geblus en onaktief geraak het en slakaktiwiteite weer opgemerk word, moet 'n tweede toediening van slakpille oorweeg word.

Vroeg na-opkoms

Moniteer op gereelde basis vir enige tekens van insekskade. Indien skade opgemerk word moet die veroorsakende insek geïdentifiseer word aangesien die onderskeie plae verskillende behandelings verg.

Indien rooibeensandmyt-, erdvlooi- of plantluisskade opgemerk word, moet met 'n geskikte middel teen die bepaalde insekte gespuit word. Indien slakke (naakslakke, toringslakke of duineslakke) verant­woordelik is, moet 'n verdere toediening van slaklokaas oorweeg word. Sou snywurms identifiseer word, sal 'n korrektiewe bespuiting met byvoorbeeld 'n peritroïedmiddel moontlik die probleem oplos.

Sodra die plante die 3 tot 4 blaarstadium bereik het en aktief groei, is die kanse goed dat hulle onder die insekte van die saailing-kompleks sal uitgroei.

Vegetatiewe- tot rosetfase

Oor hierdie periode is plantluise die vernaamste plaag, waarvan koolluis die primêre spesie is, wat op canola voed. Plantluise migreer vanaf gasheer-onkruide rondom aanplantings en populasies kan met warm weerstoestande baie vinnig toeneem. Koue weer vertraag die opbou van populasies en kan selfs onder koue toestande met gepaard gaande reënbuie verminder. Canola is tydens die vroeë groeistadiums uiters gevoelig vir plantluis-beskadiging. Gereelde monitering van infestasievlakke is belangrik. Kyk veral tydens die rosetfase vir plantluise tussen die jong blaartjies by die groeipunt, aangesien enkele plantluiseluise tydens hierdie stadium die groei van die canolaplant sal strem. Wanneer daar besluit moet word om te spuit, al dan nie, is dit raadsaam om eerder die aantal besmette plante as hoeveelheid plantluise per plant te bepaal en as norm vir infestasie te gebruik. Dit is veral belangrik om canola tydens vog-stremmingstoestande teen luise te beskerm.

Blom- en peulstadia

Behalwe plantluise wat deurentyd stremming op plante kan veroorsaak is ruitrugmotlarwes en bolwurms die insekte wat die meeste skade kan veroorsaak.

Afhangende van die omgewingstemperatuur word die volwasse ruitrugmot (klein motjie met diamandpatroon op toegevoude vlerke) gewoonlik teen die einde van die stingelverlengingsfase opgemerk. Met warm weerstoestande kan infestasie egter reeds tydens die rosetfase plaasvind. Die liggroen larwe van die ruitrugmot wat dikwels aan 'n spindraadjie hang, vreet gaatjies in die blare. Peule word ook aangeval, maar ekonomiese skade is gewooonlik tot jong peultjies beperk. By ouer peule is die skade hoofsaaklik oppervlakkig en peule word selde deurboor. Beskadigde peule kan egter neig om makliker oop te spring.

Bolwurm-eiers word hoofsaaklik vanaf blomstadium enkel op die boonste oppervlak van blare gelê. Die nagvlieende mot, met rooierige bruin tot ligbruin voorvlerke en romerige wit agter vlerke, kan tot 1000 eiers in haar leeftyd van 5 tot 8 dae lê. Die wit eiers verkleur donkerder en broei na ± 6 dae uit. Na uitbroei gaan die klein larf (kleiner as 1mm) binne 14-18 dae deur ses vervellings om tot volwasse larwes van ongeveer 3cm lank te groei waarna dit grond toe val om te pupeer. Die papiestadium duur ± 20 dae waarna die mot verskyn om die volgende lewenssiklus te begin.

Bolwurmlarwes verskil van kleur en is liggroen tot donkerbruin met kenmerkende strepe langs die kante. Sodra die larwes 1cm grootte bereik is hulle instaat om gate in peule te vreet wat direkte opbrengsverliese tot gevolg het.

Weens die oormatige en langdurige gebruik van piretroïdes vir die beheer van bolwurm is sommige populasies meer weerstandbiedend daarteen en word dus nie doeltreffend beheer nie. Indien daar 'n geskiedenis van swakker resultate met peritroïdes in die omgewing is, moet middels uit 'n ander chemiese groep (soos bv. methomyl) eerder oorweeg word.

Belangrike waarskuwing ten opsigte van bye

• Canolablomme is 'n voorkeur voedingsbron vir bye. Bye besoek canolalande so ver as 5km vir voeding.
• Produsente moet asseblief daarop let dat wanneer canola in blom is en bespuitings teen insekplae oorweeg word, die keuse van insektemiddels en tyd van toediening so gekies word om die minste moontlike impak op bye te hê.
• Die dokument "Bee risk for insecticides used in field crops" kan in die opsig 'n nuttige handleiding wees.

Onkruidbeheer

Canola is tans die belangrikste eenjarige wisselbougewas beskikbaar om die produsent alternatiewe te bied in sy stryd teen die toenemende probleem van onkruidddoderweerstand.

Die mikpunt in 'n goed beplande anti-weerstandstrategie moet wees om grasonkruide in die canola-fase doeltreffend te beheer en lande vry te kry van breëblaaronkruide in die graan-fase. Indien hierdie strategie doeltreffend uitgevoer word, behoort moeilike breëblaaronkruide soos ramenas en dubbeltjie tot 'n minimum beperk te word.

Onkruidbeheer moet reeds met saadbedvoorbereiding begin deur alle onkruide wat reeds ontkiem het meganies of chemise voorsaai te beheer. Vroeë bewerking na eerste reën stimuleer ontkieming van onkruide.

** BBO – (eenjarige) breëblaaronkruide

Vir die beste resultate met voor-opkomsonkruiddoders is die volgende belangrik:

• Tydsduur tussen laaste bewerking / plant / spuit en inwas (inloog) van middel moet so kort as moontlik wees.
• Reënval tydens of kort na toediening (10-15mm vir inloog) van onkruiddoder.
• Saadbed moet vry wees van onkruid, kluite en plantreste van die vorige seisoen.
• Saadbed moet ferm wees.

Vir goeie resultate moet onkruid aktiefgroeiend wees. Let op die onkruidgrootte wat op die etiket gespesifiseer word. Na-opkomsmiddels vereis goeie bedekking. Moet dus nie op water volumes sny nie, veral met 'n digte onkruidstand. Wees ook versigtig vir afskerming van onkruiddoders deur die gewas as later toegedien word.

Canola is baie sensitief vir breëblaaronkruiddoders (veral sulfoniel­ureums) wat in koring gebruik word en die spuittoerusting moet vooraf deeglik met chemise reinigingsmiddels skoongemaak word. Voorkom dryf van onkruidmiddels in die rigting van canola wanneer aan­grensende lande gespuit word. Let ook op die onthoudingsperiodes van onkruiddoder(s) wat die vorige jaar op die land bestem vir canola, gebruik is.